Düt un dat op Platt

Boßelvereen „Baak & Diek“ hett sin Generalversammeln afholen

Martina Owesen stüer de Maaten dör de enkelten Punkte

Full weer dat in Lutz sin Cafe in Böhl. 52 Maaten vun den Vereen „Baak & Diek“ harrn sik infunnen to de Generalversammeln. Jedeen, de in Böhl wahnen deit un kamen is, höört dorto. Uk welk ut anner Ortsdeele as Brösum kön’t Gastrecht hebben. Düsse Vereen höllt op Tradition: Boßeln un Danzen. Beidet schall Spoß maken.- Op düsse Versammeln warrt allens regelt för dat tokamen Johr, un de Vörstand warrt för sin Arbeid löövt un entlastet, as sik dat höören deit. Dat geiht dor männigmol uk en beten luder to, liekers hett dat al sin Ordnung.

In’n Februar warrt nochmol Boßeln övt, denn gifft dat den Boßelkampf an‘n Böhler Diek an’t Enn vun de Monat un de Ball dorto an‘n sülvigen Avend. Wat dor denn uk noog Lüüd kamen dot, sünd Inladers in Wittendün, Böhl links un rechts un in Süderhöft ünnerwegens. Dat weer fröher so Mod un is dat hüüt noch. Wat dor denn uk üm Spenden bed warrt, is Usus. Denn höörst dorto un kannst uk mit Boßeln un to Ball gahn. De Inladers fraagt uk glieks, wat du denn to’n Ball kamen deist. Mehr as hunnert Lüüd sünd dat denn. De Ball is in’n Olsdörper Krog in’t Dörp oder in’n Kölfhamm in Ording. Dor geiht dat fröhlich to, mit Vertelln, Inlaagen un annere Gedöns. De Winter is vörbi. Dat Fröhjohr un de Arbeid luern. Dor mutt noch eenmol richti fiert warrn. In Sommer gifft dat noch en Fohrt för de Senioren mit Grillen achterna.

Vörsitter is Martina Owesen, schrieven deit Ute Jensen, för de Kass tostännig is Wolfgang Bury, to Hölp harr he Waltraud Schreiber. Se hett dat 26 Johr makt. Nu wull se ni mehr. Dat makt nu Peter Wiese. De wurr wählt un Waltraud Schreiber kunn verafscheed warrn. Mit ehrn Mann Peter kann se sik dat bi’n Eeten good ween laten. Katja Jäger blifft tweete Vörsitter, Wolfgang Beushausen tweete Schriever. De Kass pröövt hebbt Uli Reuter und Owe Owesen. De harrn faststellt, wat allens in Ordnung is, wat Wolfgang Bury vertellt harr. De Finanzen sünd okay. Mit een lütte Överschuss güng dat in’t Johr 2020. De Vöörstand kunn entlastet warrn.

Düt un dat op Platt – en beten wat to Wiehnachten

Wat is dat Schöönste an Wiehnachten?

Is nu je mol wedder Wiehnachten. Hest sülvst uk al mol nadacht, wat dat Schöönste an Wiehnachten is? Wenn Kinner fraagen deist, sünd dat wiss de Geschenke. För mancheen is dat sachtsl de Boom, de to schmücken is. Dor kannst di je uk an höögen, wenn de dor in de Stuuv so smuck steiht. Fröher weer he je mit Lametta un mit echte Kerzen. Meist harr he uk noch een Spitz. Un denn weer dat een ganz normale Fichte. Hüüt mutt dat Douglasie, tominnst Nordmann ween. Dat gifft uk Lüüd, de hebbt gor keen Boom mehr. Anner gaht op Reisen. Fröher weer man bit Huus. So höörte sik dat. Kiek, un dorbi full mi in, wat dat Schöönste an Wiehnachten is: De Erinnerung.

Fang man mol bi di sülvst an. Wat meenst, wat di al infallen deit?- Büst al öller, denn sünd dat wiss Gedanken an de Kinnertied or so’n an de Tied, as din eegen Kinner lütt weern. Wat wurr dor in de Adventstiet bastelt! Steerns ut Stroh oder Ramieband. Weetst noch, wo dat mit de Fröbelsteern gung?- Un rüken dä dat in’t Huus vunwegen de Plätzchen. Dor kummt mi so richti de Geruch vun Honnikoken un bruune Plätzchen in’e Näs. Kannst di erinnern an Hirschhornsolt? Un de Teig, de so swoor to röhren weer? Dor hest Knööv brukt. De mutt je uk jümmers eerst en beten stahn. Un denn harrst em wedder to röhren. Wenn de denn in Aben keem, mit de Mandeln baben op, un denn uk backt weer! Wat weer dat schöön, so’n warme Stück un denn en beten kold Melk dorto. Mi löppt dat Water in‘n Mund tosamen.

Een Belevnis fallt mi irgendwann jümmers in: Min Vadder. He weer je ni bit Huus. De Krieg weer toenn. He weer in England. Af un an kreeg uns Modder Post. De les se un pack se denn in’e Schuvlad vu de Kommod mang de beiden Finster in uns lütte Stuuv. De Schrank ut Slaapzimmer stünn an de een Wand, op’e anner Siet weer uns Chaiselongue, dorvör de Disch un dree Stöhl. Een Lamp harr’n wi uk. Dat weer man so’n Funzel. In’n Aben brenn dat Füer. Wi wahnten op’n Böön. De Slaapstuuv weer op de anner Siet na‘n Hoff rut. De Köök weer uk op de Siet. Dor stünn een Heerd. Een Gaszähler harrn wi uk mit’n Gaskooker. De funktioneer mit Marken. Wi weern to Drütt. Min Broder hett noch in‘e Winneln scheeten.He weer man jüst twee.

Dat weer kott vör Wiehnachten. Uns Modder les uns beiden wat vöör ut Märkenbook. Ik meen, dat weer dat vun „Schneeweißchen und Rosenrot“. Kann uk ween, wat ik mi dat blots so torechtdacht harr. Op eenmol klopp dat an’e Döör vun uns Stuuv. Wi verjagen uns meist. Liekers, Angst harr uns Modder nich. Se wuss, dat kunn keeneen ween, de ni ropkamen dörf. Dor hebbt Stolleys op acht. De weer’n för uns as Tante und Unkel un haarn uk twee Kinner, en beten öller, as min Broder un ik.

Dor stünn nu en Keerl vör de Döör un harr en Jungen blangen sik. De weer al recht wat grötter as ik. De Mann harr en Ledderjack un en Mütz op. He weer een vun de Marine as min Vadder. Wat ik denn beholen heff, weer: „Ehr Mann kummt to Wiehnachten na Hus.“ Wat heff ik mi freut. Ik wuss: Min Papa kummt trüch. He weer je in Gefangenschop in England. Un wat en Gefängnis is, wuss ik uk. Min Opa weer je Opseher in’t Tuchthuus in Rendsborg. Dor in to sitten, weer ni schöön.

Dat weer min schöönste Kinnerwiehnachten. Min Broder harr uns Papa ni nich sehn, un de em uk noch ni.

Hans Jörg Rickert, 25. Dezember 2019, www.jb-spo.de

Plattdüütsch Kark an’n 2. Wiehnachtsdag in St. Peter-Dörp

Pastorin i.R. Gisela Mester-Römmer rück Joseph mol in’t Licht

Is doch man goot, wat dat in uns St. Peter-Kark nu al lang so is, dat an’n tweeten Wiehnachtsdag „Plattdüütsch Kark“ is. Gisela Mester-Römmer, Pastorin i.R., heel den Gottesdienst mit Christoph Jensen an’e Orgel un Marco Hoffnauer as Küster. Se begrött de in’e Kark versammelten Lüüd - weern uk wedder veele vun woanners kamen - un sä: „Wi wüllt plattdüütsch snacken un singen un Gott de Ehr geven.“ So wurr dat denn uk makt. Dat geev Leeder, de Globen wurr bekennt un na dat Karkengebeed mit de Pastorin wurr dat „Vadderunser“ vun de Gemeen opseggt. Mit Gott sin Segen kunnen wi denn all to Huss gahn.

Man wi nehmen uk wat mit. To’n Gottesdeenst höört je uk Psalmwöör, de Epistel un wat ut dat Evangelium un de Predigt vun’e Kanzel. Dütmol weer dat de Text ut Matthäus in’t eerste Kapitel. – Öwer den wurr uk predigt. De Hauptperson is dor Joseph. De makt sik so sin Gedanken, wat he maken schull mit Maria, de nu en Kind kregen schull, wo he se doch ni beröhrt harr. Mit sin Gedanken slöpp he in, un in sin Droom wies em de Engel den Weg, un he stunn to Maria un nöömt de lütt Jung uk Jesus, so as em dat seggt weer.

Op Biller vun Christi Geburt findts de Krüff mit den lütten Jesus und Maria in’e Mitt, Blangenbi steiht Joseph. Maria is schmuck kleed, üm dat Kind lücht dat hell. Joseph steiht dor in sin brune Klamotten, fallt ni op. Ochs un Esel sünd meist wichtiger as he. Denn sünd dor all de Engels in ehr Witt mit güllen Flögels. Op de een Siet staht de Harders un richt ehren Blick op Maria un dat Kind, op de anner Siet de Hilligen Könige. He is en Randfigur. He hett mit de ganze Saak eegentli je nix to kriegen. Is ni sin Kind, liekers hett he de Verantwortung övernahmen un is mit de schwangere Maria na Bethlehem trocken, vunwegen se tellt warrn schullt. So steiht dat je bi Lukas.

In ehr Predigt wies Pastorin Mester-Römmer op hen, wat dor jümmers Lüüd sünd, de ni veel Gewees üm sik makt, un dat doot, wat se meent doon to möten, wieldes dat ehr Opdrag is. Se föhlt sik verantwortli. Dor is een Füerwehrman ut Kiel, de in’t Mittelmeer bi de Schiffbrüchigen hölpen deit or een Krankensüster, de de Kinner in en Flüchtlingslager bisiet steiht. So‘n Minschen warrt brukt. Se sorgt dorför, wat de Geschichte vun de Menschlichkeit in de Welt blifft. Mit Jesus is de Ethik in’e Welt kamen. Joseph verstött Maria ni, he steiht ehr to Siet. Son Minschen brukt Gott.

Hans Jörg Rickert, 26. Dezember 2019, www.jb-spo.de , Plattdüütsch in de Kark

In’t Museum Landschop Eiderstedt trock Wiehnachten in

Marianne Ehlers, Ove Ketels un Hans Wolff harr’n vull Hus

De drütte Advent stünn vöör de Döör. In’t Museum in de Olsdörper Straat weer wedder Tied för Advents- un Wiehnachtsgeschichten un Leeder. Dree Johr is dat her, dor harr Hilke Herzberg dat mit Ove Ketels, beid sünd se ut Garr’n, mit „Wiehnachtstied ünner Reet“ in’t Museeum inföhrt. He speelt Akkordeon und dat passt to Geschichten. To Advent warr’t je uk sungen. Dat nächste Johr bröch he denn Hans Wolff ut Kotzenbüll mit. De hett en wunnerbore Stimm. Un nu is dat een Renner wurrn, kunnst meist denken. Dor weern uk en barg Lüüd kamen, de kunnen keen Platt snacken, wull‘n dor eenfach mol lustern, wo sik dat „anföhlen“ deit.

Düt Johr speel uk dat Wedder mit. Dat weer je gruli mit Störm, Regen un uk en beten Küll. De Vereen KulturTreff harr dütmol Marianne Ehlers ut Welt engagiert to’n Vörlesen un Vertelln. Se is wedder trüchkamen na Eiderstedt, is as de beiden Kerls uk ni mehr de Jüngste. Se is nu pensioneert un hett en lüttje beten mehr Tied. Plattdüütsche sünd se al Dree un kennen doot se sik uk.

Walter Petersen, nu de Baas vun’n KulturTreff, sä man kott „Moin“ – mehr schull he uk ni snacken – und geev wieder an Marianne Ehlers. Na‘n lütte Riemel to Advent harr‘n den beiden Muskanten dat Seggen: „Wenn man een Lüchen in de Oogen vun de Kinner süht, denn is Wiehnachten nich mehr wied“, klung dat in de vull bet achtern hen besett Loo.

Un denn vertell Marianne Ehlers de Geschicht vun de Wiehnachtskorten. Dat weer je so, dat de Frau se schreeven harr, sacht’s ehr Mann niegierig weer un de nu ni wedder to‘n richtigen Ümslag packt harr. Stell di man mol vör, dat Lieschen nu lesen kunn, wat se för en Luder is, vunwegen se de Kort kreegen hett, de gorni vör se dacht weer. Dat is echt „achtersinnig“, as man op Platt seggt. So geev dat mit en lütte Paus mit Punsch un Wiehnachtskekse Geschichten to’n Smustern un uk to’n Nadenken. Dat weer to’n Bispill „Utlänners rut“. Denn harrn wi keen Koffee mehr, uk keen Kakao, villicht uk keen Kledage an Liev, vunwegen de in Asien makt wurrn is. De Vertelln vun‘t Harmonium, wo sik de Jung versteken harr, weer denn uk wedder to’n Lachen. De Junge wull weeten, wo dat mit den Wiehnachtsmann is, un kreeg je man blots de oolen tweien Puschen vun sien Modder to sehn. Denn de Wiehnachtsmann kann je flegen. Wo he wahnen deit, weet de, de tolustert hebbt, nu uk: In’t Vörland.

Unner de Leeder fehlte uk ni „Freesenhoff“ vun Knut Kiesewetter. „Wienacht achtern Diek“, „Dat Johr geiht to Enn“ un annere mehr stimmten so recht op Wiehnachen in. Un as se al tohoop „O, du fröhliche“ sungen, weer uk klor: Nu is dat ni mehr wied bet Wiehnachen. Groote Applaus geev dat för de Dree un för al de Ehrenamtlers,de in’t Museum mit dorför sorgt hebbt, wat dat dor mit Boom, Kerzen, Punsch un Kekse so kommodig west is.

Hans Jörg Rickert, 15. Dezember 2019, www.jb-spo.de, Düt un dat op Platt

Rüffel – Gruvel - Rüddel – Grüppel – Riffel - Klei ünner de Fööt

Wenn een Gruveln deit, denn treck he sin Stirn in Folen. Meist süht dat denn ni jüst fründli ut. Denn weetst: Nehm di vör den Keerl in acht, mit em is ni goot Kirschen eten. Dat is uk so, wenn du een Rüffel kreegen deist. Dat is je een Anschiss. De geev dat meist vun‘n Chef. De keek di denn männigmol uk füünsch an. Man wüss: „Hol beter din Flapp!“

Annerletzt, full mi darbi in, harr ik je uk mit Karl-Heinz Peters över „Rüffel“ snack. He hett de 90 al achter sik un vertell: „Min Vadder weer je bi de Fiskus un hett in’t Vörland arbeid. Dat Herstelln vun de ‚Rüddeln‘ heet ‚Grüppeln‘. Af un an müssen de Rüddeln denn uk ümleggt warrn.“- Nu keek ik denn je mol in’t Netz un geev „Rüffel“ in.-

Wat weer ik verwunnert, dor seh ik uk Biller vun’n Spaten.- Tjä, op Platt heet düsse Handwarkstüüg je so. Kiek mol: Fröher weer‘t je so, dor heet dat „Wer nich will dieken, mutt wieken“. Hett denn een sin Rüffel in’t Land steken un is afhaut, wodenni em dat toveel wurr, denn kunnst den Rüffel ut Land trecken. Dat Stück Land weer nu din, un du harrst richti wat to Kleien. So’n Diek weer je üm föfteihnhunnert man blots bet twee Meter. Liekers, dor muttst al Mackers hebben, de di dorbi hölpen doot.- Mi full dorbi in: Bi’t Ruttrecken ut de Mudd hest je meist so’n echten Rüffel kreegen: Mit al dat Wurachen weerst toeerst anscheeten, achterna harrst mit’n beten Glück Klei ünner de Fööt!

De Rüddel vörn Diek wurrn mit’n Rüffel makt, wat dat Water aflepen kunn, wenn de Ebbe insetten dä. Dat sünd achtern Diek de Foeris. So warrt de nöömt. Mank de Grüppel liggt dat Land höger. Op’t Ackerland un uk op Grasland warrt de hüüt maschinell af un an wedder mit so’n Fräse natrocken. Entwässerung mutt in’e Masch ween, sünst süppst af. Besünners op’t Grasland kannst dat bi Regen sehn.

Afkeeken hett man sik dat wiss vun de Riffeln in’t Watt. Mank de löppt dat Water denn bi Ebbe to de Priele un achterna wedder trüch. Op Hochdüütsch heet dat so: „Als Riffel bezeichnet man rillenförmige Vertiefungen bzw. rippenförmige Erhöhungen in einer Reihe gleichartiger Vertiefungen und Erhöhungen.“

Nu kiek di man dat Watt, dat Vörland und de Fennen achtern Diek noch mol richti an. Du weetst nu je Bescheed un de Rüffel blifft uk ut.- Laat em sachts ni steeken! Du hest nu Klei ünner de Fööt un wat in de Supp to krümeln.

Hans Jörg Rickert, 15. Dezember 2019, www.jb-spo.de, Düt un dat op Platt

Ut uns Karkengemeen op Platt

Küster Lorenz Clausen geiht na tweeuntwintig Johren vun Bord

Verafscheed warrt he an’n 3. November in’n Gottesdeenst

Achtuntwinti Johr Deenst as Küster in’e Kark, toeerst vun 1991 an’e Stadtkark in Preetz un denn vun Mai 1997 in’e Karkengemeen St. Peter-Ording, vun 2009 uk mit Tat’n tohoop, hett Lorenz Clausen meisttieds Pastorin Regine Boysen un Kantor Christoph Jensen to Siet stahn. As he in St. Peter anfung, höörte Pastor Hans Peter Honecker uk dorto. Later keemen un güngen denn denn Pastor Heiko Boysen, Pastorin Eva Höfflin und Pastor Manfred Rosenau. Nu hett de Karkengemeen eerstmol gor keen eegen Paster, wo Fru Boysen na Flensborg afwannert is.

Em is dat ni eendon, liekers, so wat kennt he. Hett he doch sülms wesselt un is rümkamen, bet he denn mit sin Fru un de beiden Jungs direktemang bi de St. Peter-Kark un dat Gemeendehus wahnt hett. De Jungs sünd al länger ut Hus, sin Fru hett noch Arbeid bi de TZ, doch sin Tied is nu meist aflopen. An‘t Enn vun November is Ultimo. Wahnen doot se al nu in Garr’n. Dor is he uk to School gahn, hett Elektriker un achterna Radio- un Fernsehmechaniker lehrt. He hett in sin Beruf arbeidt, is as Elektriker uk veer Johr to See fohrt. He hett Afrika un Südamerika sehn un hett denn op’t Karkenschipp anheuert. He kreeg mit, wat in Preetz en Steed as Küster utschreeven weer. Kontakt to de Karkengemeen höörte bi em vun Kindsbeen an to’t Leven. Dor hett he sin eersten Johren deent. As dat denn in St. Peter mögli wurr, hett he dorhen wesselt. He is hier je op Eiderstedt tohus.

Probleme mit anner Lüüd hett Lorenz Clausen ni. He kummt mit se torecht. „Ik heff mi leever in Achtergrund holen un min Arbeid makt. Dat leep allens good“, meen he sinnig. Kark reinmaken, Gottesdeenste vöörbereiden, Stöhl un Dische hinstellen un wedder wegrüümen, de Leednummern anbringen, de Kerzen anmaaken, dat Antependium wesseln, mit’n Bestatter snacken, de Kark herrichten för Konzerte – meist is dat je al so’n Kram, de dor tohöört, wat keeneen richti weet. „Dat weer en schööne Tied, männigmol uk unruhig, ik much se avers ni missen,“ weer sin Resümee.

Diakonin Andrea Streubier vun de Urlauberseelsorg kunn sik op em verlaten, un he kunn sik ok verlaten op den Karkengemeenderod. Waltraud Rüß weer de ut düt Gremium, mit de he meisttieds to doon harr. Uk de Kollekte hett se mit em insammelt. Mit Kirsten Kardel in’t Karkenbüro leep dat uk Hann in Hann.

Lorenz Clausen hett in St. Peter en Barg beleevt. „Al de Höhen un Tiefen heff ik mitmookt“, sä he mit’n lütten Grientjer, un denn wurr he ernst: „Dat gifft uk Belevnisse, de man ni so afschütteln kann, de blifft bestahn.“ He wuss genau, wat he meen un wurr still. „Männigmol gifft uk welk, wo di wunnern deist, wat dat sowat gifft. Dat behöllst denn uk“, keem achterna. So müss he eenmol en Keerl rutkomplementeeren, de sik as den „Hilligen Geist“ föhlen dä.

Dat Schöönste för em is de Karkenmusik mit de veelen Konzerte west: „Dor heff ik jümmers besünners geern mitmakt.“ Erinnern dä he sik uk an de Tied, as de Karkenruum ümbuut un de Glockentorn opstellt wurr. Dat weer vun 1998 bet 2000. De Elektrikersaaken hett he makt: „Jed Stück Kabel, wat hier liggt, is vun mi“, sä he so, as wenn he sik sülvst noch mol en beten op’e Schuller kloppen dä. Un dat to Recht. Dat weer je sin Rebeet. Dor hett he jümmers en Oog op hatt.

Wenn Lorenz Clausen nu geiht, gifft dat keen Vakanz. Sin Nafolger is Marco Hoffnauer. De warrt nu för al dat sorgen, wat en Küster to doon hett un wat meist keeneen marken deit. Wenn avers keen dor weer, seh dat in de beiden Karken, St. Peter in‘t Dörp un St. Nikolai in Ording, böös düster ut, ni blots vunwegen de Kerzen op’n Altar!

Hans Jörg Rickert, 20. Oktober 2019, „Achteihn“ un www.jb-spo.de

Düt un dat – een beten wat op Platt

Op Eiderstedt – in’e Schankwirtschop vun Katensiel

De ole Schankwirtschop direktemang achtern Diek in Katensiel stünn nu uk mol op’t Programm vun „Vertell mi wat op Eiderstedt“. Dat is so’n Reeg vun de LTO St. Peter-Ording un Eiderstedt, in de Lüüd vun Eiderstedt wat vertelln. Good annahm weer de eerste Termin mit Volker Andresen. 1963 boren, is he in dat Hus opwussen. Dat höörte sin Grotöllern un Öllern to. En lütte Landsteed mit Keu, Schaap un Peer weer in de eersten Johren dorbi. Dat is fröher so west. Sünst keem man ni över de Runnen.

De beiden eersten Johrn is he noch in Katensiel to School gahn. De wurr denn tomaakt. So müss he na Garrn und denn güng’t na St. Peter in’e Oberschool. Dor hett he sin Abitur makt un achterna Psychologie studeert. As Psycholog arbeid he nu de Week över. Doch an’t Weekenenn is he Kröger. Dat passt. Hest je jümmers mit Lüüd to doon, de di wat vertelln doot or schüllt. In‘e Wirtschop warrt vertellt, sünst muttst dat uk männigmol eerst ut ehr rutketeln.

Em höört de Schankwirtschop nu to. Övernahmen hett he se 2014 vun sin Vadder Wilhelm Andresen. De is 1931 op’e Welt kamen. He weer bet sössti ünnerwegens in‘e Welt un hett den Krog vun sin Modder kreegen. Dat weer de „blonde Kathrein“. Vun ehr stammt uk dat Eiergrog-Rezept. De Mixtur is streng geheim. Smecken deit de! Vun ehr vertell he uk.

Se is 1903 op Hülkenbüll in Garrn op‘e Welt kamen.- Wenn in de Achtiger vun Vöörn in de Kachelstuuv rin keemst, seet se glieks links twüschen dat Schapp mit al de Glös un en lütten Disch op’n Stohl un weer an’t Klöppeln. Dor höll se denn mit op, frag, wat du wullt un güng uk noch in’t hoge Öller in‘e Köök, maakte den Eiergrog un sett sik weer an ehre Klöppelie. Veel seggen dä se ni, blots de Kledage harrst buten hentohangen. De jungen Lüüd dörf keen Unsinn maken, sünst kregen se Bescheed.

Ehre Söhn Willem hett dat jüst so dörtrocken. Klöppelt avers hett he ni, dorvör mit jeedeen snackt un uk duzt. He wuss allens un weer meisttieds an’t Vertelln un Utfraagen. De meisten hebbt sik dor uk op inlaten. He is dat west, de ut de ole Schankwirtschop dat mokt hett, wat man nu beleeven kann. Willem Andresen weer een, de mit de Lüüd umkünn, he hett Kontakte knüpp, un so is düsse Ort op Eiderstedt uk in’t Fernsehn kamen. Mit Jan Fedder un Axel Milberg is hier dreiht wurrn, Dagmar Berghoff kehrte hier in un Volker Rühe. 24 Johr hett Willem dat makt. Sin Eiergrog weer as de vun sin Modder un so nöömt de Lüüd em denn uk „Opa Eiergrog“. In’n August 2016 is he storven.

Wenn rutgeihst ut de Kachelstuuv un links na achtern, kümmst op’n Flur. Dor hangt veele Biller, uk de Stammboom mit den „lütten“ Wilhelm ganz ünnen. Wo he denn later utsehn hett, wiest dat Bild vun em mit de Piep in een von de Stuuven. Uk en Gedicht to’n Achtigsten hangt dor. Dat hett en Kieler för Volker sin Oma schreven. Denn sühst, wat hier so los west is. Un nu is dat eerst richti so.

Volker Andresen hett dat allns op‘e Reeg bröcht, so Stück för Stück. He acht dor op, wat dat uk sin Richtigkeit hett. Dat markst, wenn he vertellt. De Kachelavens sünd wedder up to date. Dat Hus is „klimatiseert“ vunwegen dat op Balken liggt. Ünner de is Klei. Un de Wände sünd lehmmuert. So stimmt dat mit de Feuchtigkeit. För de Warms sorgt hüüt en Pelletheizung vun de Köök ut. Dat Hus liggt op‘n lütte Warft. In’n Flur rechts vun de Ingang steiht ein gröttere Schrievpult. To de Krog höörte je en lüttje Laden.

De Anbu stammt vun 1840, de Dörchfohrt vun 1904. In dat Johr wurr uk dat Treideln över de Süderbootfohrt instellt. De hett dat Hus sin Existenz to verdanken. 1668 is dat but wurrn. 1613 gung de Süderbootfohrt vun Garrn ut in Bedreev. Se weer för den Hannel un de Be- un Entwässerung. En Slüüs un Haben höörten dorto. De Woren vun de Scheep wurrn in Boote ümladt. De wurrn denn na Garrn treidelt. Dat dään de Bootführers.- Dat eerste Hus wöör överflutet. So is dat denn to düt Hus kamen. Schankrecht gellt vun 1668.

Man kann sik dat meist ni vörstelln, wat in düt lütte Hus jümmers dree Generationen leevt hebbt und dat mit Veeh ünner en Dack. Dat Separee, de Ruum, de achtern in’e Kachelstuv afgeiht, weer de Ruum för de Grotöllern. Kinner un Öllern wahnten un sleepen in twee Rüüm un villicht noch en lüttje Kamer. Dat reck. De Köök weer je meisttieds in’t Hus de Mitt.

De Kachelstuuv hett ehr Utsehn vun 1750. Dat sünd Original Delfter Kacheln, vun Holland as Ballast mitbröcht. Lämmer, Schaap un Rinder wurrn na Holland un England leepert. Vun Tönn – Norderbootfohrt – un Katensiel kunn uk to de Tied vun de Kontinentalsperre ünner Napoleon utföhrt wurnn. So hett dat Hus hier en ganze Barg beleevt. Un de Balken an‘e Deck hebbt ehr Utsehn vun den Tabaksqualm vun Piep un Zigarrn. De sünd ni anmolt, dat is „Patina“ vun’t Smöken.

Dat weer so’n echt schöön „Vertell mi mal“-Stünn mit Volker Andresen. Nu keem denn je noch de Eiergrog. Dor hebbt wi al denn tolehrt, wo em Drinken schallst. Wenn dat richti makt hest, hest en witten Oberlippenbort vun Eierschuum - un din Maag föhlt sik wohl!

Hans Jörg Rickert, 10. Oktober 2019, www.jb-spo.de, Düt un Dat op Platt

In Oldenswort sünd Steenküüz utwildert wurrn

Bi Mareike Martens-Claußen op Oosterenn in Oldenwort is de Welt in Ordnung. Mit Jan Claußen hett se twee lüttje Deerns. De tweete is man jüst ierst en poor Weeken op de Welt. Un ehre Öllern sünd meist jede Dag to’n Hölpen mit op de ole Buernsteed, de vun en Haubarg ziert warrt. En Streuobstwisch höört dorto. Höhner mit en smucken Hahn loopt dor in Goorn. För Kinner is dat mit Peer un Ziegen en Paradies un för Urlaubers meist en Idylle. Ahn Arbeid is dat aver ni! So weer Jan jüst dorbi, en Watertank wedder in Ordnung to bringen. De Tieren op de Fennen harrn je uk düt Johr ni noog Water.

An düssen Dag harr sik Armin Jess ut St. Peter anmellt. He is de Uhlenbeauftragte op Eiderstedt. He wull junge, nu flügge wurrn Steenküüz utwildern. Op de Buernsteed gifft dat dree Kastens för düsse lüttje Uhlenoort, een in Appelboom, een in’e Schüün un een en beten wieder weg. Dat Areal üm den Haubarg is best eegent för de Uhlen.

He keem uk as anseggt un harr sien lüttje Dochter un sienen Vadder Wilhelm Jess ut Ording dorbi. Söss Käuze harr he afhaalt vun Eekholt. En Grotenasper harr se dor mit noch dree lüttere optrocken. De weern sachts ni al so wiet, dat se utwildert warrn kunnen. Jedeen weer in en Karton. Jümmers dree schullen in en Uhlenkasten. Man geiht dorvun ut, dat de Oolen Verkehrsopfer wurrn sünd. De lütten Uhlen sünd nableeben.

Toierst klei Armin Jess de Kastens ut. Spreen harrn sik de för ehre Brut utsöcht. De weern nu al lang utflagen. Denn güngt los. Een lütte Kauz na den annern greep he sik, kladder mit em de Ledder rop un sett em op dat lütte Anflugbrett vun den Uhlenkasten, de Kopp in‘t Lock. De wussen, wo se dor hen schullen, un wenn ni, denn wurr dorför sorgt, wat se dat begriepen dään. Richti nüdli weer dat, wenn se op sien Hann seeten. He muss denn mit se jümmers elkeen de Ledder rop, sett se op dat Brett, Kopp in’t Lock, un denn weer uk för de lütten Uhlen de Welt wedder in Ordnung.

Mareike Claußen-Martens un ehr Vadder Heinrich Martens hebbt uk en Oog för ehre lütten Mitbewahners. De hebbt nachts richti Larm makt, weern ünnerwegens un hebbt Müüs fungen.

Hans Jörg Rickert, 24. September 2019, Plattdeutsch, HN und www.jb-spo.de

Mit mehr Lüüd an’n Disch smeckt dat eenfach beter

Dat mag so fiev Johr her west ween, dor harr Eva-Maria Matthiessen so’n Idee. Se leevt in Tat’n un is alleen. Ehr Mann is al länger ni mehr op düsse Welt, de Kinner sünd ut Hus. Doch af un an brukt se Lüüd üm sik. So bilütten geiht se nu op’e achti to Is noch en beten hen, liekers. Bet söbenti harr se noch en lütten Laden mit Wull in St. Peter in’e Dörpstraat. Doch dat wurr denn doch toveel. Nu fehlten ehr de Lüüd to’n Snacken.

So hett se denn bi Dirk Ebsen anfraagt, wat he ni sowat as’n Meddagsdisch för Öllere maken kunn. He is je de Kröger vun’n Eiderstedter Krog in Tat’n. He leet sik dat dörch’n Kopp gahn un snack Börgermeister Hans Jacob Peters an.

In’n Juli geev dat „Mehlbüdel“. Dat is echt Eiderstedter Köök. Weern liekers man blots dreeuntwinti. De avers leeten sik dat smecken. So mit Kasseler un Kirschsoß is dat eenfach lecker. Dat Best an düsse Veranstalten is je man, wat sik de meisten kennen dot, un wenn ni, warrst god opnahmen, Wenn denn noch Platt snacken deist, hest al wunnen. Denn hier warrt Platt snackt. De Lüüd kamt meist en halve Stünn fröher, un ok bit Eeten warrt snackt, wenn denn de Mund leddig is.

Eva-Maria Matthiessen is froh, wat dat düsse Meddagsdisch gifft, un al de annern uk. Berta Kloppenburg wahnt in’n Seniorenhus in St. Peter. „Wenn ik en Fohrer heff, bün ik dorbi. Ik höör je to Tat’n“, sa se. Waltraud und Hannes Krüger ut Tat’n sünd to neegenti Percent dor, Erich Petersen un Martha Volquardsen ut Garr’n kiekt dorna, wat geeven deit. Uwe Ebsen ut St. Peter kümmt sporadisch. Tofreeden sünd se al, vör allens mit dat Eeten un de Sellschop.

Dirk Ebsen vertell denn, wat he meist regionale Kost anbeden deit. Näste Mol gifft dat „Putencurry mit Reis un Soltkantüffeln“. September is meist „Kohlroulade“ an’e Reeg, gifft avers uk „Suure Rull“ un „Rövenmus un Kassler“. Sünd dor noog, de dat wüllt, makt he uk „Swattsuer“ un alternativ dorto „Boddermelksupp“, wo doch ni jedeen för Swattsuer is. För mancheen is dat en echte Delikatesse.

Hans Jörg Rickert, 21, Juli 2019, HN un www.jb-spo.de

Mit’n Klootstock ünnerwegens

Dat weer 1962 in Witzwort. Ik harr dor vunwegen min Utbildung wat to kriegen. Op’e Husfenne vun Süden dree – dat weer de Adress - ankamen, bemött ik Hans Knutz. He weer Hauptlehrer an de tweeklassige School. Praktisch veranlagt weer he uk, kunn bi’t Reetdackdecken hölpen, harr Quieen un Schaap bi’t Hus un Ossens in Reimersbude lopen, höll Immen un weer uk Jäger. He harr sin Jagdkledage an, de Flint dorbi un den Klootstock. Sowat harr ik ni nich sehn. Ik bün je op’e Geest opwussen. He verkloor mi denn je uk, wat he den bruken dä, wo he doch op Aantenjagd wull. Un ahn Klootstock geiht dat ni, wenn vun Fenn to Fenn un över de Gravens wullt.

Hüüttodags is Klootstockspringen en Attraktion för de Gäste. De een or de annere hett uk Interesse an „Brauchtum“. Klootstockspringen höört dorto. Gravens gifft dat hüüt uk noch noog, sunst würr dat mit dat Water ni klappen. De Tourismusvereen vun Tat’n hett Kloostockspringen fast in sin Programm opnahmen. Veermol warrt de Gäst dat anboden. Dat warrt denn uk utschildert, wat dat finnen deist, wo se dat maakt. Vun de B 202 – dat is de Tat’ner Dörpstraat - geiht dat kort achter de Kark or kort vöör de Kark de Straat Düsternbrook rin, an‘t Schweizerhus vörbi, över de Bahn op den Bohmarnweg. Korte Stück lang geiht so‘n Betonspurbahn rechts af. Dor so 100 Meter rin un den büst an de richtige Steed. Halvi acht geiht los un duert so’n Stünn.

Dünnerstag in’t Dörp – vun 1988 an gifft dat düsse Veranstalten

Weer schöön, wenn dat so wiedergüng, doch af un an klinkt sik de een or de andere ut düsse Veranstalten ut. Is je uk en echte Kraftakt, bet teihnmol achterenanner jede Wuch in Sommer in St. Peter-Dörp sik sülvst un sien Lüüd to motivieren, sik wedder för de Gäste un Urlaubers in’t Tüüg to leggen. De weet je nich, wat dat för’n Aggewars is: Opbun, Afbun, ganz egol, wat för Wedder, bi Hitten un uk bi Schmuddelregen un Sommerküll. Weetst je ni, wo dat warrt.

Nu hett uns de Sommer je weer richti tofaat, denn is’t uk schöön, un so weer dat uk an düssen Dünnerstag in’t Dörp, dorto noch Wienfest op’e Markt – de Gäst kunnen sik ni beklagen und al de, de mitmaken dään, ok ni. Is je eenfach schöön, wenn Eeten unn Drinken hest, Flanieren kannst, hier mol Kieken, dor mol Schnacken, bi Musik tohörn, de Kinner mit Karussell een Freud to maken or op Pony rieden to laten. Dat hett wat.

So is dat schöön, wat sik düsse Veranstalten över de Johren hol‘n hett un jümmers weer Lüüd dor west sünd, düt „Dörpsfest“ in’e Hand to nehmen. Möög dat so blieven. Is je uk veel Rummel dorbi, avers liekers, dat hett uk sienen Wert. In’t  Tourismusentwicklungskonzept steiht wat vun „lebenswert“ un „liebenswert“ un uk vun „arbeiten“. Sühst woll, dat hest hier bi uns in’t Dörp: Vergnöögen för de een un Arbeid för de anner. Wenn denn all tohopen noch de Kram ründüm gelassen nehmen doot, kaamt al op ehr Kosten un dat meist för’n Appel un’n Ei.-

En poor Euros schallst liekers in’e Kniep dorbi hebben. Denn blots för’n Appel un‘n Ei arbeiden, deit doch keeneen. Un de Ehrenamtlers makt dat al för en goode Saak. Dat hett noch en extra Wert.

Hans Jörg Rickert, 27. Juli 2019, www.jb-spo.de

Siehe dazu unter www.jb-spo.de

2019     Mai       Verein IG-Dorf hat sich neu aufgestellt, sowie diverse Berichte zum „Donnerstag im Dorf“ jeweils in den Mooaten Juli und/oder August der Vorjahre

Predigt im plattdeutschen Gottesdienst am Pfingstmontag

in der St. Peter-Kirche in St. Peter Ording

10.06.2019

Predigttext: Matthäus 16, 13-19

Predigt vun Pastorin Inke Thomsen-Krüger

Gnaad wees mit jem un Freeden vun de, de dor is, de dor weer un de dor kummt. Amen.

Leve Gemeende!

Ik weet noch ganz genau, wodenni sik dat anföhlt hett. Ik weer noch Studentin in Kiel un heff in de Gemeende vun Vicelin ehrenamtli mitarbeit. Ik heff in de Chor sungen un bi de Bläser Posaune speelt, ik heff bi de Kinnergottesdeenst mitmakt un in de Jungschararbeit uthulpen. In een Johr funn man för de Sommerferien keenen, de Tiet harr un vertreten de Küster. Ik bot mien Hülp an. An de erste Dag vun mien Arbeitstiet kreeg ik en Slötelbund in de Hand drückt. Schwor un groot. So as de Verantwortung, de dormit tosamenhung. Dat föhlte sik grootardig an, dat man mi dat anvertruute, avers ik weer uk bang un verleern dütt Slöttelbund.

Wer de Slötel hett, de hett Verantwortung, de hett uk Macht, de hett de Slötelgewalt. An em oder ehr kummt keenen vörbi. Wer de Slötel hett, mutt frogt warrn. Wer de Slötel hett, is för Sekerheit verantwortli un dorför, dat nix wegkummt. Deswegen is so en Slötel as en Utteeknung. Man mutt bloots oppassen, dat een de nich verleert, man mutt uk oppassen, dat eens de Macht nich to Kopp stiggt.

Wat för en Bedüütung so en Slötel hett, wiest sik oft erst denn, wenn man em afgeven mutt. Man hett op eenmol keen Togang mehr to de Hüüs un Rüüme, wo man dagdägli in un ut gahn is, man verleert uk wat, nämli Bedüüdung. Man is nu nich mehr wichtig, man mutt nich mehr fragt warrn. Erst in disse Moment warrt dat so richtig düütli: Wer de Slötel hett, hett uk de Macht un de Verantwortung. Mennigeen freut sik, wenn he alles wedder los is un frie is. Avers dat gifft wull kuum en, de nich disse lierlüttje Moment beleven deit, nakelt to ween un nix mehr wert to ween. Wer de Slötel hett, hett Macht un Verantwortung. Wer de Slötel hett, de is wat. Un ohne Slötel: nix mehr vun na! Jedenfalls wenn dat um de Slötel vun Hüüs, Karken un Schoolen geiht.

Wenn man sik dat so dörch de Kopp gahn deit, denn kann man sik licht vörstellen, wat för en Geföhl dat ween hebben muss, as Jesus to Petrus sä: Ik will di de Slötel för dat Himmelriek geven. Wat för en Ehr, wat för en Opgaav, wat för en Verantwortung un wat för en Macht. Un jüss Petrus, de doch lang nich immer sattelfast weer. Sien Geschichte hört sik an as en Märchen: He weer en Fischer an de See Genezareth un heet eenli Simon. Dagdägli fohrte he mit annern rut un fung mol mehr, mol weniger. To’t Leven langte dat för em un sien Fru. Uk sien Schwiegermudder wurr noch dorvun satt. An en Dag, he weer jüss wedder bi’thuus, wull bloots noch gau wat an de Netten flicken, snackte em en an. En Prediger, so as dat veele to de Tiet geev. Normalerwies geev he ni veel dorop, wat de to vertellen harrn, weer höchstens mol interessant un hören wat ut anner Dörper. So veel keem man je nich rum.

Avers disse Mann weer anners. Dor sprung en Funke över. Simon wuss bloots nich, wohen de Reis gahn schull. Avers he leet sik besnacken un fohrte mit de Mann rut. Wat denn passeerte, verännerte sien Leven: Se fungen Fische – so veel, dat se meist ünnergung dorbi. As se wedder an Land weern, sä disse Mann to em: Kumm mit mi mit, du schallst vun hüüt af an Minschenfischer warrn.

Simon verleet Huus, Hoff un Schipp. He föhlte sik ansproken, wohrnahm, he föhlte sik as wat Besonneret. Jesus truute em wat to. Minschenfischer. Wat för en Opgaav. Un Simon geev sik Mööchde. He weer iefri, weer immer an de erste Steed, he wull dat gut maken, better as all de annern. Nich bloots, weil he sik ehrt föhlte. He weer Jesus dankbor, erst recht, as he sien Schwiegermudder gesund makt harr. Avers Simon brook uk in. Wull as Jesus över’t Water gahn un verdrunk binah. So groot weer de Gloven un Toversicht doch nich. Un as Jesus an’t Krüüz slahn wurr, dä he so, as wenn he em nich kennt harr. So groot de Angst. Un Ostern – he seeg dat leere Grab un kunn dat toerst doch nich glooven. Dat Jesus leven dä, so as he dat seggt harr, gung je uk meist över de Verstand.

Leeve Gemeende, Simon weer beides: truu, iefrig, immer an erste Steed, wenn dat wat to dohn geef; aver he harr uk sien Twiefel, he weer bang un hung an sien Leven.

Un jüss disse Mann vertruute Jesus de Slötel an. He truute Simon dat to un gahn mit disse Slötel verantwortli um. Villich jüss, weil he nich perfekt weer. Villich jüss, weil he uk Twiefel harr. So en Minsch schull Verständnis hebben för annern, de uk nich immer glieks de richtige Weg för sik finnen. Un he geev Simon en twitte Naam: Petrus, Fels. Op disse Fels will ik mien Gemeende opbuun.

To Pingsten in Jerusalem wieste Petrus dat erste Mol, dat he Verantwortung övernehmen kunn un wull. In dat Chaos, wo keenen wuss, wat mit se passeern dä, in disse Begeisterung, de de eenen bang maken un de de annern Spott drieven dä. He nehm dat Lei in de Hand un kreeg Ruh in dat Dörchenanner. He kunn de Lüüd so övertüügen, dat se sik dööpen leeten. Dat weer de Anfang vun de Kark un Petrus weer de, de de erste Slötel in de Hand harr un sotoseggen de Döör opmakt hett. He hett Rüüme opmakt, wo Minschen sik bargen kunn, wo se hören kunn, wo se gesund makt wurrn an Lief un Seel. He hett Rüüme opmakt, wo Glooven wassen kunn, wo Gott wirken kunn. So hett he dat Himmelriek op de Eerd holt. Dat weer sien Opgaav un he is verantwortli dormit umgahn.

Leve Gemeende, disse Opgaav, Döörn optosluuten un Rüüme optomaken, is immer noch de wichtigste in de Kark. De Slötel för disse Rüüme hebbt nich bloots Huusmeister, Küster, Pastoren un Karkenräte in de Hand. Disse Slötel hett jedereen in de Hand, de sik to de Glooven an Gott Vader, Söhn un Hillige Geist bekennen deit. Talente un Gaaven, de Rüüme to gestalten un de Minschen, de kaamt, to hölpen, de sind ünnerscheedli. De een hett dat Talent un hören to, de anner dat Talent un bringen wat op de Disch, de dritte dat Talent un organiseern Hülp. De Talente un Gaaven sind ünnerscheedli, de Slötel is aver een un desülvige. Un de hett jeder in de Hand. Jeder vun uns hett de Macht un de Verantwortung un sluten Döörn op – dormit Gemeenschaft entstahn kann, dormit de Leevde, de Christus in de Welt drogen hett, en Platz hett. In Karken, in Gemeendehüüs, in diakonische Inrichtungen – överall dor, wo wi uns bi dat, wat wi seggen un wat wi dot, op Christus beropen, överall dor sind wi mitverantwortli, dat Döörn apen sind. Dat Pingsten passeern kann, immer wedder. Nämli dor, wo Minschen sik verstaht, wo se Gemeenschaft spören, wo se begeistert warrn, wo Hoffnung is. Överall dor sind de Döörn apen. Un nich weil en de Slötel in de Hand hett, nä, weil wi al de Slötel kreegen hebbt. Dörch de Dööp. Wi hören to Gott as sien Kinner un wi hörn to de grote Gemeenschaft, de sik Kark nöömt. Wi hörn dorto un dreegen vör disse Gemeenschaft, för dat Mitenanner, avers uk för de enkelte Minsch Verantwortung.

Jüss so as Petrus sind wi nich perfekt. Villich is dat sogar dat wichtigste, dat wi dat nich sind. Denn bloots de, de nich perfekt is un de dat weet un markt, bloots de weet uk, wo wichtig apen Döörn sind. Wo wichtig dat is, dat man sik bargen kann, dat man wedderkamen dörf, dat man nich utsloten warrt. Petrus durf immer wedder torüchkamen, de Döör weer immer apen för em. Disse Erfohrung schull he wiedergeven, deswegen hett he de Slötel kreegen. Jüss so is dat mit uns. Wer apen Döörn kennenlernt hett, de geiht mit en Slötel uk verantwortli um, nämli so, dat Minschen dat Geföhl hebbt, hier dörft se kamen. To jede Tiet. Dat weer schön, wenn wi unse Kark so wiesen kunn – as en Kark, de jedeen willkamen heeten deit. Amen.

Pingsten 2019, St. Peter-Kark